Wat als je een narcist ontmoet? 'Doe wat nodig is en ga weer weg'

Omgaan met narcistische personen kan uitdagend zijn, maar de beste aanpak is vaak om ze vroeg te herkennen en afstand te nemen, aldus Amy Brunell, hoogleraar psychologie aan de Ohio State University. Dit blijkt uit een studie waarin zij bestudeert heeft hoe je met narcisten moet omgaan aan de hand van de literatuur. Hoewel narcisten aanvankelijk charmant en sympathiek kunnen lijken, mogen subtiele signalen zoals een gebrek aan empathie, de behoefte aan constante aandacht en manipulatief gedrag zoals "liefdesbombardementen" niet genegeerd worden.

Vleiende narcisten

Narcisme wordt gekenmerkt door eigendunk, egocentrisme en een gebrek aan empathie, en het komt in verschillende vormen voor. Een herkenbare vorm, agentisch grandioos narcisme, gaat gepaard met veel zelfvertrouwen, extraversie en dominantie, wat mensen in eerste instantie kan imponeren. Brunell adviseert echter voorzichtigheid bij het ontmoeten van overdreven charmante personen, omdat ze hun charisma manipulatief kunnen inzetten.

'Liefdesbombardementen,' een tactiek waarbij narcisten hun partners overladen met overdreven vleierij, cadeaus en aandacht in het begin van een relatie, zijn bijzonder misleidend. Hoewel het aanvankelijk geweldig aanvoelt, leidt het vaak tot controle en manipulatie. Het herkennen van dit gedrag in een vroeg stadium is cruciaal om langdurige problemen te vermijden.

Als iemand overdreven vleiend is, dan gaan bij de onderzoeker al de haren overeind staan. 'Mensen zijn verrast als ik dit zeg, maar als ik iemand ontmoet die heel charmant en extravert is, ben ik op mijn hoede'. vertelt Brunell.

'Er zijn mensen die charmant en aardig zijn, maar geen narcisten, dat is zeker. Maar op basis van mijn ervaring met het bestuderen van narcisten, denk ik dat het verstandig is om je bewust te zijn en jezelf te beschermen.'

Liefde en narcisten

Wat als je merkt dat iemand met wie je aan het daten bent narcistische trekken vertoont? Snel wegwezen. 'Als je in een nieuwe relatie zit en je krijgt het gevoel dat deze persoon narcistisch is, kun je het beste weggaan,' zegt Brunell. 'Dat is moeilijk als ze je vleien en zoveel aandacht aan je besteden.'

Voor degenen die al in langdurige relaties met narcisten zitten, biedt recent onderzoek enige hoop. Studies suggereren dat narcisten meer empathie kunnen tonen en narcistische neigingen kunnen verminderen als ze worden aangemoedigd om het perspectief van een ander in te nemen of momenten van oprechte zorg voor anderen te herinneren. Het is echter nog onduidelijk hoe duurzaam deze veranderingen in de praktijk zijn. Ook zouden mensen minder narcistisch worden naarmate ze ouder worden.

Werk

Op de werkvloer kunnen narcistische bazen bijzonder problematisch zijn, met vaak pestgedrag, het toe-eigenen van successen en het domineren van middelen. Werknemers wordt aangeraden om gebruik te maken van formele processen zoals personeelsprogramma’s en HR-afdelingen om dergelijke problemen aan te pakken. Het stellen van duidelijke grenzen en het minimaliseren van onnodige interacties kan ook helpen deze uitdagende relaties te beheersen.

Waar mogelijk is de beste oplossing vaak om de situatie helemaal te verlaten, ofwel door binnen het bedrijf over te stappen of door een nieuwe baan te zoeken. Narcistische leiders slagen vaak door hun charme en assertiviteit, maar hun gedrag kan de werkomgeving op termijn moeilijk maken voor anderen.

Mocht je wel in contact komen met een narcist op je werk, dan heeft Brunell nog wel een concrete tip. 'Als je een afspraak hebt, ga dan naar binnen, doe wat nodig is en ga weer weg. Doe wat je nodig hebt om de situatie te beheersen zonder extra verplichtingen', adviseert de wetenschapper.