Valideer de emoties van je kind in plaats van ze tegen te spreken

‘Je hebt geen reden om boos te zijn, dus doe even normaal’ of ‘Hoe denk je dat IK mij voel na dit alles?’ zijn twee zinnen die je beter niet tegen je kind kan zeggen. Dat blijkt uit een onderzoek van Jill Rathus en Alec Miller.

Rathus en Miller stellen dat kinderen die vaak op deze neerbuigende manier worden aangesproken, het gevoel krijgen dat ze hun eigen emoties en zichzelf niet meer kunnen vertrouwen. Ook gaan ze de omgeving afspeuren naar aanwijzingen over de ‘juiste’ manier van voelen, want in hun hoofd is de manier hoe zij zich voelen, niet juist. De kinderen, zowel in hun kindertijd als op het moment dat ze volwassen zijn, kunnen hierdoor last krijgen van verstoord gedrag en ook verstoorde emoties. In sommige gevallen kan het zelfs leiden tot een hoger risico op suïcide.

Expres?

Of dit altijd expres gedaan wordt - het neerbuigend praten tegen het kind - is de vraag. Kailey Spina Horan stelt in Psychology Today dat ouders het vaak niet doen om hun kind pijn te doen of bewust de grond in te willen boren. Ze herhalen simpelweg wat hun, in hun kindertijd is geleerd of verwarren validatie van gevoelens met instemming met de gevoelens en het gedrag van hun kind. Ze denken bijvoorbeeld dat als ze de boosheid van hun kind goedkeuren, dat het gelijk betekent dat ze het ook goedkeuren dat het kind het speelgoed van zijn broertje kapot heeft gemaakt.

Het is gemakkelijk te begrijpen hoe je tot die conclusie kunt komen, maar er is een verschil tussen de twee. Bijvoorbeeld: ‘Ik kan zien hoe frustrerend dat voor je moet zijn geweest’ is iets heel anders dan ‘het is niet erg om dingen kapot te maken als je boos bent.’ Simpel gezegd, het valideren is een niet-oordelende erkenning van de gedachten, gevoelens, waarden en gedragingen van de persoon.

Vermijd sommige uitspraken

We zijn allemaal schuldig aan af en toe dit soort uitspraken te gebruiken. Soms is het in the heat of the moment tijdens een ruzie of soms tijdens een normaal gesprek. Het is goed om er bewust van te zijn en vooral als het in een gesprek met een kind is. Horan verzamelde een aantal neerbuigende uitspraken die in een gesprek vermeden moeten worden:

1: ‘Je hebt geen reden om boos te zijn. Niemand anders voelt zich zo.’

Dit is een klassiek voorbeeld van iemand vertellen hoe hij zich ‘zou MOETEN’ voelen. Waarom zou iemand zich op een bepaalde manier moeten voelen? Waar staat dat opgeschreven? Jij bent niet, en nooit, in de positie om te bepalen hoe iemand anders zich voelt. Daarnaast kan iets zeggen als ‘niemand anders voelt zich zo’ ervoor zorgen dat een kind zich geïsoleerd, gebrekkig en vernederd voelt.

2: ‘Dat is niet wat er gebeurd is…’

Of het bewust gezegd wordt of niet, dit is een voorbeeld van ‘gaslighting’. Gaslighting is een term die in de psychologie veel gebruikt wordt om manipulatie te beschrijven, met als doel iemand te laten twijfelen aan zijn herinnering van gebeurtenissen, perspectief en realiteit.

3: ‘Doe niet zo dramatisch!’

Uitspraken zoals deze gaan over het karakter van de ander en is niet dé manier om een goed gesprek te houden. Dit soort uitspraken zorgen er namelijk voor dat iemand snel de verdediging inspringt en niet meer naar het verhaal wilt luisteren, omdat hij of zij te druk is met het verdediging van zichzelf en het bedenken van tegenargumenten. Dit vertraagt niet alleen de oplossing, maar het maakt het kind ook minder bereid om zijn ware gevoelens in de toekomst te onthullen uit angst om veroordeeld te worden.

4: ‘Hoe denk je dat IK mij voel?’

Geduld is hier op zijn plaats. Denk eraan: dit is een dialoog, geen monoloog. Er zal tijdens het gesprek een moment zijn om over je gevoelens en je emotionele ervaring te praten. Nadat je de ander hebt gevalideerd, kun je hem zachtjes vragen of hij bereid en klaar is om over jouw gevoelens, jouw ervaring te horen. Onthoud dat het doel is conflicten op te lossen, niet conflicten te laten escaleren.

5: ‘Het leven is nu eenmaal niet altijd eerlijk.’

Het uitspreken van radicale verklaringen over ‘het leven’ is een doeltreffende manier om diepgewortelde negatieve overtuigingen bij kinderen te creëren. De overtuigingen die een kind aanleert op een jonge leeftijd zullen hoogstwaarschijnlijk zijn of haar hele leven blijven. Het kan in jouw ervaring zijn dat het leven niet altijd eerlijk is, maar vraag jezelf eens af hoe mijn kind zich door deze uitspraak gesteund kan voelen. Het is een niet-helpende uitspraak en zendt de boodschap uit dat het kind moet wennen aan onrechtvaardigheid. Maar het kind is nog te jong om dit echt te begrijpen.

6: ‘Waarom huil je? Stop daarmee! Er is geen reden voor!’

Volgens Horan wordt dit vaak gezegd, omdat mensen ongemakkelijk worden op het moment dat hun dierbaren moeten huilen. Maar het is juist belangrijk de kinderen te laten huilen als ze die emotie op dat moment voelen. Er is bewijs dat suggereert dat de voordelen van huilen bestaan uit stemmingsverbetering, het dempen van pijn, herstel van emotioneel evenwicht en ontgifting van het lichaam. Ze hebben het recht om hun emoties te uiten. Bied tissues aan en vraag of ze een knuffel willen of even alleen willen zijn. Sommige kinderen kunnen een diep gevoel van kwetsbaarheid en schaamte ervaren als ze huilen in het bijzijn van anderen. Wacht tot de tranen zijn gezakt om meer vragen te stellen over hoe ze zich voelen en over de bron van hun tranen.

7: ‘Waarom kun je niet meer zijn zoals je zus of broer?’

Het kan soms zo zijn in een gezin dat het ene kind zich beter gedraagt dan het andere kind. Hierdoor kan een uitspraak zoals deze er makkelijk uitrollen bij ouders. Maar in de taal van een kind kan dit gemakkelijk worden geïnterpreteerd als ‘ik ben niet goed genoeg’, ‘ik word niet geaccepteerd zoals ik ben’ of ‘ik moet veranderen.’ En die interpretaties zijn niet goed voor het zelfbeeld van het kind.