'Je kunt haast geen welvaartsziekte bedenken of die wordt door de vagus beïnvloed'

Luc Swinnen is een internationale expert op het gebied van stress en burn-out. Swinnen doet al meer dan twintig jaar onderzoek naar stress. In gesprek met De Morgen ging hij eerder dit jaar verder in op het belang van de nervus vagus en de polyvagaal-theorie van Stephen Porges.

Swinnen schreef het boek Activeer je nervus vagus en vertaalde hoe de theorie in de praktijk zich voor doet. 'Ik wilde aantonen welke grote impact de nervus vagus op ons psychische en fysieke welzijn heeft, en ook hoe je die actief kunt gebruiken om je gezondheid te verbeteren', verduidelijkt Swinnen.

Daarna geeft hij voorbeelden. 'De klassieke klachten: rug-, nek- en hoofdpijnen, spierpijn, pijn in de borststreek, hartkloppingen… Maar ook maag-darmklachten, zoals spijsverteringsstoornissen, allergieën en prikkelbaredarmsyndroom. Je kunt haast geen welvaartsziekte bedenken of die wordt door de vagus beïnvloed.'

Omgevingsscanner

De vagus is continue actief. Bijvoorbeeld als je nieuwe mensen benadert, dan bepaalt deze of je je wel of niet veilig voelt. 'Onze vagus scant non-stop de vagus van anderen, zo ga je onbewust na of iemand veilig is of niet. Ieders vagus is verbonden met de gelaatszenuwen. Deze hebben te maken met de gelaatsspieren, oogspieren, kaken en twee kleine spiertjes in het binnenoor.'

'Bij een veilige, oprechte glimlach gaan je ogen een beetje dicht en heb je rimpeltjes. De gelaatsspieren en oogspieren spannen zich op. Dat zendt een veilig signaal uit, omdat het verbonden is met de vagus. Als iemands ogen tijdens het glimlachen wijd open blijven, registreert jouw vagus dit als onveiligt, legt Swinnen verder uit.'

Grappig is dat de nervus vagus een discussie als 'gevaarlijk' bestempelt. 'Ga nooit in discussie', zegt Swinnen resoluut. 'Dat wordt geregistreerd als een groot teken van onveiligheid. Ons brein wil niet discussiëren. De meeste mensen willen hun gelijk halen en zoeken in jouw woorden iets dat hun visie bevestigt. Je kunt zeggen dat je een andere mening hebt en het gesprek stoppen.'

Kalmeren nervus vagus

Swinnen geeft in zijn boek tips om de nervus vagus te kalmeren. 'Mijn nieuwe boek, Versterk je nervus vagus, staat vol makkelijke oefeningen om je ventrale vagus te versterken. Ontspannings- en ademhalingsoefeningen voor als je in de dorsale staat bent. Zoals de 4-7-8-ademhaling, waarbij je 4 tellen inademt, die 7 tellen vasthoudt en 8 tellen uitademt. Langer uitademen dan inademen geeft rust. Je kunt het vier maal ’s morgens en ’s avonds doen. Het helpt ook om in slaap te vallen.'

'Als je veel in de dorsale staat zit, ontstaan er maag-darmklachten, zoals het prikkelbaredarmsyndroom. Door de 4-7-8 heb je daar minder last van. De ventrale vagus gaat meer naar het hart en de longen. Als je evenwichtig bent, klopt je hart coherent aan je ademhaling. Je komt dan tot diepe rust, voelt je harmonieus en ziet meer mogelijkheden. Je wil in verbinding komen met anderen.'

Bekijk hieronder ook een interview met Luc Swinnen over de nervus vagus.