Ideeën maken de mens

Ideeën zijn de oorsprong van onze grootste uitvindingen en creaties. Maar ze kunnen ook de oorsprong van onze donkere kant vormen. Ideeën, wanneer ze worden uitgewerkt en in de praktijk worden uitgevoerd, kunnen ons individueel en sociaal laten bloeien, maar ook ze kunnen ook een zwarte kant van onze persoonlijkheid naar buiten brengen.

De Zwitserse psychiater en psycholoog Carl Jung zei het volgende over ideeën: "Ideeën komen voort uit iets groters dan de persoonlijke mens. De mens maakt zijn ideeën niet; we zouden kunnen zeggen dat de ideeën van de mens hem maken."

Halverwege de twintigste eeuw, waarin de wereld verschrikkelijke dingen had meegemaakt, realiseerde Jung zich plots iets. De demonen of duivels waar men vroeger in geloofde zijn niet weg, ze zijn er nog steeds. De duivel is niet een per se een persoon, maar eerder een kwade gedachtegang:

“Juist toen mensen zichzelf feliciteerden met het afschaffen van het geloof in demonen, bleek dat in plaats van rond te spoken op de zolder of oude ruïnes de demonen rondfladderden in de hoofden van schijnbaar normale Europeanen. Tirannieke, obsessieve, bedwelmende ideeën en waanideeën waren overal in het buitenland, en mensen begonnen de meest absurde dingen te geloven, net als de bezetenen."

Jung wijdde zijn leven aan het bestuderen van de psyche van de mens en was zich er terdege van bewust hoe ideeën de individuele en sociale ontwikkeling beïnvloeden. We moeten daarom voorzichtig zijn welke ideeën we onderschrijven en die we ontkennen, en dit geldt vooral met betrekking tot onze ideeën over de menselijke natuur, het menselijk potentieel en de juiste structuur van de samenleving. Want deze reeks ideeën helpt ons waardesysteem te bepalen dat ons ertoe aanzet om op bepaalde manieren te handelen en bepaalde dingen na te streven.

Deze ideeën vormen een integraal onderdeel van ons morele kompas en leren ons wat goed en fout is, wat we moeten liefhebben en haten. En onze ideeën over de menselijke natuur leggen grenzen, breed of klein, aan ons potentieel op, op zowel individuele als collectieve schaal.

De meesten van ons zijn echter niet voorzichtig als het gaat om de ideeën die onze geest bezighouden, aangezien we passief alle ideeën accepteren die de tijdgeest van onze tijd vormen. Met andere woorden, de meesten van ons worden beheerst door de ideeën van andere mensen en we denken er weinig over na of dergelijke ideeën goed of fout zijn.

Eerder schreven we al dat Jung vond dat men zijn leven niet te veel moest inrichten of aanpassen aan de mening van een ander. Kritiek tot je nemen en zelfreflectie is enorm belangrijk, maar je leven laten beïnvloeden door de meningen van anderen - en deze meningen dus nooit kritisch te bekijken - is niet aan te raden.

Wees kritisch, vooral op jezelf maar óók op een ander. Ideeën en meningen zijn een machtig wapen, ze vormen ons en kritisch blijven helpt je om de juiste ideeën te omarmen. Het boeddhisme, of een afgeleide vorm hiervan, omarmt deze kritische houding. Hoe zweverig het boeddhisme ook klinkt, er is één facet van het boeddhisme wat we allemaal eens zouden moeten toepassen: het observeren van het leven. Het boeddhisme kan men zien als een empirische wetenschap, het wil namelijk op basis waarnemingen en ervaringen een conclusie trekken.

Met andere woorden: sta open voor dingen, maar neem het niet klakkeloos aan! Probeer het uit, kijk er kritisch naar en stel jezelf enkele vragen. Zoals Jung terecht zei, de ideeën van anderen maken de mens, wees dus kritisch op wat je aanneemt en wat je niet aanneemt! (foto: ElisaRiva/Pixabay)