Wat zijn de gevolgen van de koude en droge maand april voor de natuur?

De maand april gaat niet de boeken in als de warmste aller tijden. Sterker nog, de temperatuur was gemiddeld zo'n drie graden lager dan normaal. Het is volgens het KNMI de koudste maand april van de afgelopen veertig jaar. De vraag is, heeft dit invloed op de natuur en hoeveel?

Arnold van Vliet, bioloog aan de Wageningen Universiteit, maakt zich niet al te druk. 'De natuur staat ongeveer waar hij hoort te staan. Vijftig jaar geleden was dit normaal', zegt hij tegen Trouw. Echter, voor sommige fruitsoorten is de koude temperatuur schadelijk. 'De bloesem van pruimen en kersen, dat is zeer kwetsbaar spul.'

Verder verwacht hij dat weidevogels niet in de problemen komen. Het gras groeit minder snel, waardoor de boeren ook later gaan maaien. 'Maar dan moet het weer niet te droog zijn', relativeert Van Vliet. 'Bij droogte kruipt hun voer, de worm, dieper de grond in.'

Effect op de hazelmuis

In het buitenland zijn ze somberder over de gevolgen. Ian Jelley, directeur landschappen bij Warwickshire Wildlife Trust, maakt zich zorgen om dieren die een winterslaap houden. 'De combinatie van het koude weer en het gebrek aan regen de afgelopen weken heeft zeker effect op het wild. Voor soorten als de inheemse hazelmuis is een constant weerpatroon nodig om te overleven'.

Het kan zijn dat de hazelmuis in februari vanwege relatief hoge temperaturen uit zijn winterslaap is gekomen en daarna in april, vanwege koudere temperaturen, weer in zijn winterslaap terug is gegaan. 'Ze zijn gevoelig en gaan in winterslaap als er een gebrek aan voedsel is. Maar 40 tot 70 procent gaat dood gedurende hun winterslaap', citeert The Independent hem.

Ook vermoedt hij dat sommige jonge kikkers en padden het niet gaan redden. De warmere temperaturen in februari en maart hebben ervoor gezorgd dat ze al hebben gepaard. Maar als het nu kouder is geworden dan kunnen sommige vijvers zelfs licht bevriezen en juist daar liggen de kikkervisjes. Zij zullen volgens Jelley de koude temperaturen lastig overleven.

Droogte in april

Een ander probleem van de maand april is de droogte, die ook in Nederland is gesignaleerd. Rob Sluijter van het KNMI bevestigt tegenover het AD de droogte. 'Ja. Er zijn nu al grote zorgen over de droogte. De grondwaterstand is weer lager dan normaal, er is al een neerslagtekort en april, vaak de droogste maand van het jaar, is bijna voorbij. Maart was ook al te droog, terwijl er in 2018 drie keer zoveel neerslag was.'

Een paar regenbuien zijn niet genoeg om het waterpeil te herstellen meldt Sluijter. 'Nee. De hoger gelegen delen van Nederland, zoals de Utrechtse Heuvelrug, zijn voor de aanvoer van water vooral afhankelijk van neerslag. In deze periode heeft de natuur meer water nodig om te groeien. De komende tien dagen wordt ook een neerslagtekort verwacht van 38,7 tot 42,3 mm per dag.'

'Na een winter die natter was dan gemiddeld en met grondwaterstanden die eind februari redelijk op peil waren gekomen, overheerst nu een drogere periode. Daardoor dalen de grondwaterstanden op hogere zandgronden. Maar een fikse regenbui verlaagt wel het risico op natuurbranden.'

Oorzaak van bijzondere maand

Alleen hoe kan het nu dat deze maand droger en kouder is dan normaal? Het Belgische KMI meldt dat de windrichting de temperatuur sterk beïnvloedt. De wind kwam voornamelijk uit het noordoosten in april en dat betekent vaak een koude lucht. Daarnaast wordt de windrichting weer bepaalt door de meanderende straalstroom. Er stond eind maart een hogedrukgebied boven Centraal-Europa waarbij er zachte lucht vanuit de Sahara kwam. Begin april was er sprake van een lagedrukgebied boven Scandinavië en Centraal Europa. 'Tussen deze twee systemen ontstond een noordelijke stroming waardoor koude lucht van boven de Noordpool naar ons land gevoerd werd.'

De meanderende straalstroom wordt vaker waargenomen. Doordat de Noordpool warmer aan het worden is, is de temperatuurverschil tussen de Noordpool en de subtropische regio's kleiner geworden, daardoor wordt de straalstroom minder vlak. Het gevolg is dat hij gaat meanderen en het weer gaat blokkeren. Dit zien we vervolgens terug in de temperatuur van de maand april. (foto: Vlad Podvorny/Wiki Commons)