Socioloog: 'Ons hele bestáán wordt steeds meer doelgericht'

De Duitse socioloog en filosoof Hartmut Rosa, ook wel onthaastingsgoeroe genoemd, mist de spontaniteit in de hedendaagse maatschappij. Hij constateert dat er te veel focus is op dingen bereiken en bezitten in plaats van ervaren. Dit gebeurt op zowel economisch, sociaal als cultureel vlak. 'Ons hele bestáán wordt steeds meer doelgericht', zegt hij in een interview met NRC.

Rosa adviseert om meer open te staan voor de onvoorspelbaarheid van het leven. 'Je moet kwetsbaar durven zijn. Je laat je door iets van buiten aanraken. Als je getraumatiseerd bent, als aanraking gelijk staat aan pijn, dan sta je er niet voor open.'

Hij geeft een voorbeeld. 'En als je je bijvoorbeeld haast om je vliegtuig te halen, dan sta je onderweg echt niet open voor die leuke kat die je onderweg ergens ziet zitten. Maar ons hele bestáán wordt steeds meer doelgericht. Het gaat niet alleen om kwetsbaarheid, het is ook een houding. Niet willen beheersen en afdwingen, maar luisteren en reageren. Daar moet je zelfvertrouwen voor hebben.'

Rosa bespeurt veel machteloosheid in een zogenaamd 'maakbaar leven'. 'De democratie belooft ons dat we de samenleving kunnen vormgeven, maar wat overheerst, is het gevoel dat we machteloos staan tegenover ongelijkheid, klimaatverandering. We bewegen voortdurend tussen het verlangen naar almacht en een gevoel van totale machteloosheid.'

'Dat bedoel ik wanneer ik in mijn boek Resonanz schrijf dat de moderniteit uit balans is. Volgens mij missen we resonantie in onze relatie met de natuur, geschiedenis, met andere mensen en ook in die met onszelf, ons lichaam. Het ene moment denk je dat je alles aankunt, dan ineens sta je op de rand van een burn-out.'

Rosa probeert te definiëren wat er gebeurd. 'We leven in een tijd van ethisch pluralisme. De filosoof John Rawls zegt dan: oké, als er niet langer overeenstemming is over wat het goede is, dan kunnen we ten minste een aantal zaken vaststellen waarvan het beter is er meer van te hebben dan minder.'

'Of je nou dokter wil worden of pianist of wat dan ook, het is altijd beter om voldoende geld te hebben dan te weinig, een goede gezondheid in plaats van een slechte gezondheid, beter om goed contact met de mensen in je omgeving te hebben dan slecht of helemaal geen contact. Dat zijn basisgoederen, als het ware. Ik ben van mening dat we die basisgoederen steeds meer als het goede leven zelf zijn gaan zien. Terwijl het middelen zijn, niet het doel zelf.' (foto: photosforyou/Pixabay)

Lees het hele interview op de site van het NRC.

[social-post platform="youtube" id="vnrPPkH1SYc"]