Kinderen van ouders met een psychische aandoening lopen meer risico

Eén op de vijf jongeren heeft een ouder met een psychische aandoening, zoals bijvoorbeeld angstproblematiek of depressie. Deze jongeren lopen een groter risico om zelf een psychische aandoening te ontwikkelen stellen onderzoekers Joanne Riebschleger en Jennifer Tanis in The Conversation.

Oorzaak

Volgens Huisarts & Wetenschap betekent dat voor Nederland dat ruim 400.000 kinderen ouders met psychische of verslavingsproblemen hebben. Een kind dat één ouder heeft met psychische problemen, heeft 33 procent meer kans om zelf problemen te ontwikkelen. Een kind dat twee ouders heeft met psychische problemen, heeft ruim bijna het dubbele, zestig procent, meer kans ten opzichte van kinderen met stabiele ouders.

In hoeverre de psychische ziekte van de ouder een impact heeft op het kind, hangt af van het balans tussen de beschermde factoren en andere risicofactoren. Als een moeder bijvoorbeeld psychische klachten heeft, heeft dat een groter impact op kinderen dan als de vader de klachten heeft. In het algemeen maakt psychische klachten een ouder(s) minder gevoelig voor de behoeften van een kind en kunnen er stressvolle situaties ontstaan. Dit terwijl onvoorspelbaarheid en chronische stress een invloed hebben op de ontwikkeling van het brein van een kind en veranderen de werking van het geheugen in de prefrontale cortex, waardoor de basis voor het verwerken van toekomstige ervaringen minder stevig wordt.

Bovendien leidt psychische problematiek in een gezin vaak ook tot relationele en sociale problemen. Er kunnen bijvoorbeeld problemen met geld ontstaan, of met huisvesting en een kleiner netwerk. Deze problemen kunnen doorwerken in de ontwikkeling van het kind en kunnen het gedrag veranderen. Huisarts & Wetenschap beschrijft hoe er twee soorten gedrag kunnen ontstaan: externaliserend of internaliserend gedrag gaan vertonen. Externaliserend gedrag is bijvoorbeeld boos of gefrustreerd zijn. Internaliserend gedrag kan zich daarentegen uiten in of emotionele problemen en innerlijke onrust.

Niet genoeg hulp 

Hoewel kinderen van ouders met psychische aandoeningen meestal wel bekend zijn met de dagelijkse gedragsveranderingen, hebben ze vaak geen toegang tot nauwkeurige informatie over de geestelijke gezondheid die hen leert er goed mee om te gaan. Hierdoor wordt risico dat het stigma op psychische aandoeningen vergroot wordt. Daarbij komt ook kijken dat veel ouders niet praten met hun kinderen over hun psychische stoornissen, wat ook het stigma in stand kan houden. Bovendien worden jonge mensen met problemen met de geestelijke gezondheid van het gezin vaak over het hoofd gezien door zorgverleners die verantwoordelijk zijn voor de behandeling van hun gezinslid.

Onderzoek en aanpak 

Kinderen hebben dus hulp nodig. Uit een onderzoek onder kinderen van vijf tot zeventien jaar jaar bleek bijvoorbeeld dat kinderen die weten dat hun ouders medicatie gebruiken, interesse hebben om meer te weten of medicatie, ritmes en de bijwerkingen. Uit het onderzoek dat het team van Riebschleger en Tanis zelf heeft gedaan kwamen aan aantal belangrijke punten naar voren wat jongeren, online én offline, kan helpen met het begrijpen wat de situatie en er op de best mogelijke manier doorheen gaan.

1.  Inzicht scheppen in psychische aandoeningen

Het identificeren van psychische stoornissen, symptomen en behandeling is een belangrijk onderdeel van geestelijke gezondheidsvaardigheden. Deze kennis helpt jonge mensen te begrijpen dat symptomen, stemmingswisselingen en andere familie dynamieken het gevolg zijn van de psychische aandoening, niet van wat zij hebben gedaan.

2. Doorbreken van mythes en stigmatisering 

Kinderen geloven vaak dat psychische aandoeningen zeldzaam, besmettelijk en onbehandelbaar zijn. Deze mythes isoleren kinderen die leven met een familielid met een psychische aandoening. Ze kunnen bang zijn wat er met hen zou gebeuren als iemand hun familiegeheim zou ontdekken. Het doorprikken van mythes over geestesziekten vermindert stigmatisering en helpt tieners beseffen dat veel gezinnen - zelfs beroemdheden - met soortgelijke uitdagingen worstelen.

3. Aanleren van nieuwe vaardigheden 

Tienerjaren zijn vaak stressvol. Tieners moeten omgaan met de stress van school, buitenschoolse activiteiten en sociale relaties. Psychische aandoeningen in de familie kunnen deze moeilijke jaren nog meer stressvol maken, ook al is dat niemands schuld. Jongeren kunnen een persoonlijk plan opstellen om met stress om te gaan. Positief denken, mindfulness en lichaamsbeweging kunnen hen bijvoorbeeld helpen hun gedachten, gevoelens en handelingen te beheersen.

4. Aanmoedigen om hulp te zoeken 

Kinderen met een familielid met een psychische aandoening moeten vaak voor anderen zorgen. Het is belangrijk dat ze weten waar ze hulp kunnen vinden. In Nederland is dit bijvoorbeeld kijken op de website van Zelfmoordpreventie: 113.nl of bellen naar 113 of naar de kindertelefoon.

Volgens Riebschleger en Tanis is het belangrijk dat deze informatie niet alleen offline behandeld wordt, maar ook op de juiste manier op het internet komt te staan. Het is belangrijk dat jongeren, zonder al te veel zoekwerk, op websites met helpende informatie komen als ze informatie of hulp willen. (Foto: Pexels/Juan Pablo Serrano Arenas)