Dromen: waar het bewuste en het onbewuste elkaar ontmoeten

Dromen kan prachtig zijn, maar tegelijkertijd ook beangstigend zijn. Sommige mensen herinneren zich perfect wat zij die nacht hebben gedroomd, voor anderen blijft dit een raadsel. Wat vertellen dromen ons eigenlijk?

Psycholoog en psychiater Carl Jung hield zich veel bezig met het concept ‘dromen’. In zijn tijd had hij een groot meningsverschil met een andere psycholoog: Sigmund Freud. Freud was namelijk van mening dat dromen geheimzinnig of misleidend waren. Jung was van mening dat dromen ons meer onthullen dan dat ze verbergen. Tijdens het dromen probeert ons onbewuste ons iets duidelijk te maken, de ene keer lukt dat beter dan een andere keer.

Jung is dan ook van mening dat dromen een proces is waarin je onbewuste en bewuste elkaar tegenkomen en proberen samen te gaan. Het proces van ‘individuatie’ noemde hij dit. Individuatie is een groeiproces van het bewustzijn. Een proces of ontwikkeling waarin wij als men ons bewust worden van onze uniekheid tegenover anderen. Dromen, maar ook mythes en sprookjes, helpen bij dit proces.

Vanuit chaos proberen we orde te creëren. Hoe sneller we onze behoeften in evenwicht brengen, of ons bewust worden van deze behoeften, hoe productiever ons leven uiteindelijk wordt.

Er zijn volgens Jung verschillende soorten dromen: dromen die gebaseerd zijn op persoonlijke, bewuste ervaringen en belevingen maar ook archetypische dromen. Bij archetypische dromen komen we in contact met ons collectieve onbewuste. Deze dromen kunnen vaak heel abstract zijn en totaal onherkenbare elementen hebben voor de dromer.

Tijdens deze archetypische dromen kan men het gevoel ervaren dat ze vliegen of vallen maar ook ontmoetingen met mythologische wezens en intelligente dieren kunnen ook plaatsvinden. Ook fascinatie of angst voor een ‘transcedent’ – een hogere macht – gevoel kan plaatsvinden. Dit soort archetypische beelden in dromen zijn afgeleid van gedachtecentra in je lichaam en zijn evolutionaire drijfveren.

Deze archetypische beelden zijn voor veel mensen hetzelfde, ze staan namelijk los van de tijdsgeest en culturele opvoeding. Een klein voorbeeld: veel mensen voelen zich ongemakkelijk wanneer het donker wordt. Een lamp of kaars aandoen brengt een veilig gevoel. Dit is iets wat men al ervaart voor duizenden jaren, in allerlei culturen en samenlevingen. Donker of de nacht is een archetypen voor het onbekende of het onveilige, terwijl licht juist warmte en veiligheid symboliseert.

Het werken met je dromen en je archetypische dromen kan helpen in het proces van individuatie. Men moet volgens Jung een droom zien als een gesprek of een discussie tussen het bewuste en het onbewuste. Waaruit Jung opmaakte dat er een dialoog tussen het Ego (persoonlijk bewustzijn) en het Zelf (de bewustzijnsontwikkeling van een mens) plaatsvond.

Vanuit ons Ego begint het bewustzijn: de wereld nemen wij waar via onze zintuigen. De ontvangen ‘informatie’ wordt verwerkt in ons bewustzijn. Het Zelf zag Jung als een bewustzijnsontwikkeling, waarbij het niet alleen gaat om persoonlijke eigenschappen en talenten maar ook over belangrijke vragen zoals ‘wie ben ik diep van binnen?’ Om dit voor elkaar te krijgen moet men afstand nemen van de ik-beleving naar de buitenwereld en meer een naar binnen gerichte houding aannemen.

Onze dromen zijn een proces van deze dialoog. Enerzijds de verwerking van wat wij beleven, anderzijds zijn het beelden van wat wij onbewust diep van binnen ervaren. Dromen kunnen ons dus veel vertellen, maar uiteindelijk is het maar een ‘hulpmiddel’ naar de zoektocht wie jij bent. Dus wees niet gevreesd als je je dromen niet kan herinneren. Er zijn namelijk meerdere manier tot individuatie! (Foto: Wiki Commons)