Blog | Waarom we heftig reageren als oude pijn wordt aangeraakt

Sommige kleine dingen kunnen mensen heel erg boos maken. Dan zijn veel mensen verbaasd om wat diegene aan het doen is. Dat is begrijpelijk, maar om diegene te veroordelen is eigenlijk niet eerlijk. We hebben niet allemaal dezelfde emotionele bagage waardoor iemand plotseling in woede kan uitbarsten.

Het probleem is dat sommige mensen met een verwond kind rondlopen als volwassene. Ze zijn in hun jeugd te weinig gezien, ze voelen zich al eenzaam, niet serieus genomen of niet begrepen. Op het moment dat daar in een nieuwe situatie een extra saus overheen komt met nóg meer onbegrip of weer niet serieus genomen worden, dan wordt het te veel en dan ontstaat er kortsluiting.

Ze hebben last van neurose, zoals Arthur Janov, oprichter van de Primal therapie, het noemt in zijn boek 'Gevangen van de pijn'. Met neurose bedoelt Janov niet dat ze kneitergestoord zijn, zoals sommige mensen het zouden interpreteren. Maar het betekent dat hun afweer hoog is, dat ze vaak leven in hun onechte ik, dat hun mate van dwangmatigheid hoog en in sommige gevallen ze het contact met hun lichaam compenseren door hun prefontale cortex te gebruiken in plaats van te voelen. Gevoelens worden dan onderdrukt.

Als er geen bewustzijn optreed van de pijn, als er geen ondersteuning komt van het echte ik, maar het onechte ik dominant blijft, dan blijven ze 'gevangen van de pijn', zoals de titel duidt. Met pijn doelt Janov op de wonden die in de kindertijd ontstaan zijn en in het lichaam zijn opgeslagen. Ze zorgen voor de neurose, maar kunnen ook fysieke pijn of psychosomatische klachten worden. Zolang ze niet alsnog worden gevoeld en geuit, zullen ze in het lichaam blijven en ontaarden in mentale en of fysieke klachten.

Janov verduidelijkt dat de oude pijn zelfs in het lichaam voor een andere hersenstructuur zorgt. 'Het feit dat de neuronen heel vroeg in het leven door trauma's geconditioneerd zijn, betekent dat het waarnemingsapparaat, voor altijd, de wereld alleen door een scherm van Pijn kan zien en dat de letterlijke waarnemen door de neuronen afgebakend wordt: en totdat we later zien wát er niet bestaat, zet het proces zich voort.'

Dit zie je bij iemand die psychose heeft die dan denkt dat hij wordt achtervolgt. Bij psychose is de beschadiging dusdanig ernstig dat de realiteit ernstig wordt vertroebeld. In minder mate, maar op soortgelijke wijze is dit het geval bij neurose. 'Wat de neuroticus ziet, is de oude bekentenis in een nieuwe situatie, en hij zal eerst op die betekenis reageren.'

Hoe wordt je weer bevrijd van oude pijn? Dit betekent dat je je verleden onder ogen moet zien, dit moet accepteren, je afweermechanismen die je hebt opgebouwd om te leven moet ontmantelen en je met behulp van de veiligheid van een goede therapeut kunt werken aan het echte ik, wat langzaam het onechte ik gaat vervangen. Een andere weg is niet mogelijk, dan zullen de wonden van de oude pijn zich blijven herhalen.